Sindirim Enzimleri Ve Laktoz İntoleransı
Senanur Karakuş
Enzimler, bir reaksiyonun gerçekleşmesi için gereken aktivasyon enerjisini düşüren biyolojik katalizörlerdir. Sindirim enzimleri, sindirimde yer alan enzimlere verilen genel bir addır ve besinleri sindiren ve besin ögelerini küçük parçacıklara ayıran bileşiklerdir. Bazı sindirim enzimleri sindirim bezleri tarafından salgılanarak hücre içi sindirime katılır. Hücre dışı sindirim enzimleri ise pepsinojen, tripsinojen ve karboksipeptidaz gibi bazı inaktif zimojenlerde salgılanarak aktif hale getirilir. Sindirim enzimleri esas olarak pankreas, karaciğer, mide ve bağırsak duvarı tarafından salgılanırlar. (1)
Tükettiğimiz besinler yalnızca vücudun emebileceği bileşenlere ayrıldığında bize besin sağlar ve bu süreç enzimler tarafından gerçekleştirilir. Sindirim sisteminde bu enzimlerin birçok örneği vardır. Örneğin, proteaz enzimleri, gıdadaki proteinlerin peptit bağını parçalayarak daha küçük polipeptitlere veya aminoasitlere ayırır. Lipaz enzimleri, lipitlerin ester bağlarının hidrolizini katalizleyerek yağ asitlerine ve gliserole parçalar. Amilaz, nişasta ve karbonhidratların monosakkaritlere parçalanmasında görev alır. Laktaz enzimi ise sütte bulunan bir şeker olan laktozu glikoz ve galaktoza dönüştürür. Sindirim enzimleri sindirim sistemi için önemli bir rol oynar çünkü daha küçük moleküller sindirim sisteminden kan dolaşımına daha kolay emilir. Emilen bu küçük moleküller daha sonra kan damarlarıyla ihtiyaç durulan vücut hücrelerine iletilir. (2)
Besinleri tamamen sindirmek için yeterli sindirim enzimlerinin salgılanmaması sonucunda enzim eksikliğine göre çeşitli hastalıklar ortaya çıkar. Örneğin laktoz intoleransında laktozun bağırsaklardan kan dolaşımına emilebilmesi için galaktoz ve glikoz adı verilen iki basit şekere dönüşmesi gerekir fakat bunu gerçekleştiren laktaz enziminin ince bağırsak tarafından yetersiz üretimi ya da olmaması sonucu laktoz parçalanmadan kolona geçer ve kolonda probiyotik bakteriler tarafından parçalanır. Bakteriyel fermantasyon sürecinde, büyük miktarlarda ve karbondioksit, metan, hidrojen ve yağ asitleri üretilir. Kolonda, laktozun parçalanması ve üretilen gazlar ve asitler çeşitli rahatsızlıklara yol açar. Bu sebeple laktoz intoleransına sahip kişiler süt ve süt ürünleri tükettiklerinde sindirim problemleriyle karşılaşırlar.
Laktaz
enzimi eksikliğinin birçok çeşidi vardır. Örneğin bebeklerde görülen bir laktoz
intoleransı olan konjenital laktaz eksikliği, laktaz enziminin üretimini
sağlayan gen olan LCT geninde
oluşan mutasyondan kaynaklanır. Bu kusurlu gen ebeveynden çocuğa geçer ve
bebekte laktoz eksikliğine neden olur. Primer laktaz intoleransı
en sık görülen otozomal resesif bir laktaz eksikliği türüdür. Yaşla birlikte
insandaki LCT geninin
ekspresyonunun azalmasından kaynaklanır. Sekonder
laktoz intoleransı ise primer laktaz intoleransına daha nadir görülür. İnce bağırsağa
zarar verebilecek inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak gibi hastalıklar
nedeniyle laktaz üretiminin azalmasına neden olur. Bu durumlarda bağırsak
mukozası zarar görür ve laktoz enzim aktivitesini etkiler ve laktaz eksikliğine
yol açar. (3)
Referanslar
- https://www.creative-enzymes.com/blog/why-we-need-digest-enzymes-to-keep-healthy/ (Erişim Tarihi 16.09.2023)
- https://www.verywellhealth.com/what-are-digestive-enzymes-1945036 (Erişim Tarihi 16.09.2023)
- https://www.chegg.com/learn/topic/lactase-deficiency (Erişim Tarihi 16.09.2023)
Görsel Kaynakları
https://www.nagwa.com/en/explainers/480180810123/ (1) Erişim Tarihi 16.09.2023)
https://www.paediatricnutrition.com/reintroducing-lactose-back-into-the-diet/ (2)
Yorumlar
Yorum Gönder