Huntington
Hastalığı
Ezgi Damla Özyürek
Huntington hastalığı (HD), 10.000 kişiden
1’inde görülen otozomal baskın kalıtılan, nörodejeneretif bir hastalıktır. Belirli beyin hücrelerinin ölümüne
bağlı, davranış değişiklikleri meydana getiren Huntington hastalığının
belirtileri, 30 ile 50 yaş arasında, motor işlevin ve koordinasyonun aşamalı
bir şekilde kaybedilmesi ile ortaya çıkmaktadır. Beyinde gerçekleşen yapısal
dejenerasyonun ilerlemesiyle, kişilikte meydana gelen değişimler doğru
orantılıdır.
Huntington hastalığı, proteinin yanlış katlanması sonucu, kademeli birikmesiyle davranış bozukluklarının ortaya çıkmasına neden olur. Dördüncü kromozomun kısa kolunda bulunan HD geni, huntingtin (HTT) olarak adlandırılan proteini kodlamaktadır. Huntingtin proteininin, normal işlevi kesin olarak bilinmemektedir, ancak beyinde yüksek seviyelerle, tüm hayvan ve insan hücrelerinde her yerde bulunmaktadır (Stoker ve ark. ,2022).
HD geni yetişkin bireylerin beyninde bulunan,
bazı nöronların işlevini yerine getirebilmesi için son derece gerekli olan 350
kDa büyüklüğünde bir proteini kodlamaktadır. HD’nin mutant alellleri 1. ekzonda
birden fazla, sitozin-adenin-guanin (CAG) üçlü nükleotit tekrarını bulundurur. HD
genine ait normal aleller HTT’nin amino ucuna, glutamin amino asitinin birden
çok kopyasının eklenmesini belirleyen, 7 ile 34 arası CAG tekrarı
taşımaktadır. Mutant alellerde, bu genin
birinci ekzonundaki CAG tekrarlarının sayısının artmasıyla, normalden fazla CAG
trinükleotid tekrarı oluşur. Hastalığın kesin tanısı bu tekrarın tespitiyle konulmaktadır.
CAG tekrar sayısının artmasıyla, kodlanan proteinde fazladan glutamin
kalıntıları oluşur. CAG tekrarının kırktan fazla bulunmasına bağlı, glutamin
kalıntılarının varlığı, HD geninin kodladığı HTT proteininin toksik hale
gelmesine neden olur. Bunun sonucunda ise belirli beyin bölgelerinde, hücre
ölümleri meydana gelir ve bu durum bireyde davranışsal anomalilere yol açar ( Klug
ve diğ., 2020:632-633).
Huntington hastalığı hayvan modelleri üzerinde incelenmektedir. Hastalığın sürecini analiz etmek, huntington geninin normal işlevini incelemek ve hastalığın etkilerini moleküler düzeyde araştırmak için, hayvan modellemeleri önem arz etmektedir. Bu çalışmalarda Huntington hastalığının, beyinde meydana getirdiği dejenerasyon sürecini yavaşlatmaya veya durdurmaya yönelik tedavilerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Referanslar
- Stoker, T. B., Mason, S. L., Greenland, J. C., Holden, S. T., Santini, H., & Barker, R. A. (2022). Huntington’s disease: Diagnosis and management. Practical neurology, 22(1), 32-41.
- Klug, W.,; Commings, M.,; Palladino, M.,; Spencer,C.,(2020), Genetik Kavramlar , (11.Baskı), Palme Yayınevi, Ankara.
- Kömürcülü, n., İnce, a., Bakar, E., Yılmaz, H., Karapolat, İ., & Selçuki, D.(2006). Huntıngton hastalığı: iki olgu case report: two patıents wıth huntıngton's dısease.
Görsel Kaynak
- https://i.elele.com.tr/storage/files/images/2022/12/21/huntington-hastaligi-MQSc.jpg
Yorumlar
Yorum Gönder