Kanser Hastalığına Derin Bir Bakış

Kanser Hastalığına Derin Bir Bakış
Beyza Gülçin Eracun

Kanser çeşitli mutasyonlar nedeniyle hücrelerin kontrolsüzce çoğalması sonucunda meydana sporadik bir hastalıktır. Hücrelerin çoğalması ile doku organizasyonu ve genellikle dokunun işlevi bozulmaktadır. Kanser oluşumu için tek gende mutasyon oluşması yeterli değildir, birden fazla genin mutasyona uğramasıyla çok basamaklı olarak oluşur.

Şekil 1

Kanser hücreleri metastaz yapabildiklerinden dolayı farklı bölgelere de geçiş yapıp ikincil tümör oluşumuna neden olabilirler. Kanser bir kök hücre hastalığıdır; tümör hücreleri kanser kök hücrelerinden meydana gelirler. Kanser kök hücreleri, normal kök hücreler gibi multipotenatiality (farklılaşabilme) ve kendini yenileme özelliklerini taşırlar. Bu hücreler bir kök hücrenin farklılaşması sırasında veya kök hücre yenilenmesini düzenleyen mekanizmaların bozulmasıyla meydana gelebilmektedirler. Bu durumlarda kök hücre kontrolsüzce büyümeye ve bölünmeye başlar.

Şekil 2

Kanser oluşumu için gerekli olan ve altında yatan çeşitli biyolojik mekanizmalar bulunmaktadır.

Kanserin davranışı altında yatan biyolojik mekanizmalar:

Proliferasyon
Gen ekspresyonu ve farklılaşmasının kontrolü
Hücre ölümü (apoptoz)
Sinyal iletimi değişiklikleri
Hücreler arası komünikasyonda zayıflığın meydana gelmesi
Büyüme faktörlerinin fonksiyonlarında artış
Onkofetal (fetüse ait) genlerin yetişkin bireyde ifade edilmesi olarak sıralanmaktadır.

Şekil 3

Kanser oluşumu için gerekli mekanizmalar:

Büyüme sinyalleri olmadan kontrolsüz büyüme

Büyüme inhibitörlerinden kaçış

Apoptozdan kaçış

Sınırsız replikasyon potansiyeli (senesens)

Yeni kan damarlarının oluşması (anjiyogenez)

Metastaz yapabilme yeteneği

Hücresel enerjinin deregülasyonu

İmmün yıkımına direnç göstermek

Tümör tetikleyici enflamasyon meydana gelmesi

Kanser oluşumu yaş, coğrafya, cinsiyet ve çevresel faktörlere bağlıdır. Gelişmiş ülkelerde kirlilikten dolayı çeşitli kanser türlerinin görülme miktarının artması ile kadın ve erkeklerde görülen kanser türlerinin farklılıkları bu faktörlerin kanser oluşumu üzerindeki etkilere örnek olarak gösterilebilmektedir.

Kanser geçmişten günümüze genellikle pek çok insanın hayatlarını kaybetmelerine neden olmuştur. Peki kanser nasıl ölüme sebep olur?

Kanser oluşumunun hem lokal hem de paraneoplastik sendromlar ile insan yaşamının süresini etkileyebilmektedir. Bu etkilerin gözlemlenmesi insandan insana değişim göstermektedir.

Lokal etkiler; doku yıkımına neden olarak organın işlevselliğini yitirmesine neden olması, aşırı hücre üretimi ile komşu yapıların sıkışmasını sağlaması ve içi boş organlar ile kanalların işlevselliğine engel olması şeklinde sıralanmaktadır.

Paraneoplastik sendromlar ise anemi, pıhtılaşma, kaşeksi, kanama, proteinemi ve ektopik hormon üretimi olarak sıralanmaktadır.

Kanser oluşumunun doku organizasyonunu ve işlevini bozduğunu daha önce belirtmiştik. Bu bozulma ve farklılaşma tipleri şu şekildedir;

Tümörler kapladıkları alanlara ve metastaz yapabilme yeteneklerine göre malign veya benign olarak ayrılabilirler. Benign tümörlerin kapladıkları alan sınırlı ve daha küçük olmakla birlikte metastaz yaparak başka dokulara da göç etmezler. Malign tümörler ise kötü huylu oluşumlardır; metastaz yapma yetenekleri vardır ve farklı dokuların da zarar görmelerine neden olabilirler.

Şekil Referansları

https://www.haberturk.com/saglik/haber/1456790-dr-ender-sarac-kanseri-oldurmek-icin-oruc-tutun (Erişim Tarihi: 14.05.2023)
https://www.anadolusaglik.org/blog/kanser-vakalari-10-yilda-5-milyon-artti (Erişim tarihi: 14.05.2023)

Bilimin Umayları

Bu Blogda Ara